Dat Corona een hele impact heeft op elke ondernemer is al lang geweten. In de praktijk stellen we vast dat er vaak gesproken wordt van “overmacht”. Door deze “overmacht” zouden contracten dan toch niet moeten uitgevoerd worden? Of toch wel?
Wanneer spreken we van “overmacht”?
Eens een contract tot stand is gekomen, moet het door de partijen uitgevoerd worden. Zij moeten zich houden aan al datgene wat ze overeengekomen zijn en dit moet “te goeder trouw” worden uitgevoerd. Bepaalde onvoorziene omstandigheden kunnen er echter voor zorgen dat het contract niet kan uitgevoerd worden. Zo kunnen we bijvoorbeeld spreken van “overmacht”. Op dit ogenblik wordt het begrip “overmacht” niet gedefinieerd in onze wetgeving. Het behoort dus steeds toe aan de rechter om na te gaan of men al dan niet te maken heeft met een situatie van “overmacht”.
Opmerking!
Naar de toekomst toe zal er wel een definitie van “overmacht” opgenomen worden in ons Burgerlijk Wetboek. Dit wordt momenteel vernieuwd en aangepast.
Dit betekent dat de schuldenaar in geval van “overmacht” geen schadevergoeding zal moeten betalen, noch enige contractuele sanctie zal moeten ondergaan. In sommige gevallen zal hij zelfs volledig van zijn uit te voeren prestatie bevrijd zijn.
Vermits er geen definitie bestaat van “overmacht”, worden er twee belangrijke principes gehanteerd :
Er moet een volledige “onmogelijkheid” zijn om de overeenkomst ten uitvoer te brengen;
Het moet gaan om omstandigheden die voor de schuldenaar totaal onvoorzienbaar en onoverkomelijk zijn (het gaat om de zogenaamde “ontoerekenbaarheid”), waaraan hij geen enkele fout heeft.
Kortom moet het gaan om een gebeurtenis waardoor het uitvoeren van de overeenkomst totaal onmogelijk wordt er waaraan de schuldenaar geen enkele fout treft!
Het principe van de “ontoerekenbaarheid”
Bij deze “ontoerekenbaarheid” kan de schuldenaar aantonen dat hij geen enkele fout heeft gemaakt, dat het voorval in kwestie absoluut niet te voorzien was op het ogenblik dat het contract tot stand kwam en dat hij het niet heeft kunnen voorkomen of vermijden.
Het principe van de “onmogelijkheid”
Daar komt nog bij dat door deze “ontoerekenbaarheid”, er ook een complete “onmogelijkheid” is ontstaan om de overeenkomst uit te voeren. Men spreekt van een volledige onmogelijkheid; wat inhoudt dat wanneer het “slechts” moeilijker of duurder wordt om de overeenkomst ten uitvoer te brengen, er geen sprake kan zijn van overmacht! Bestaat er toch enige mogelijkheid om de overeenkomst ten uitvoer te brengen, dan zal en van overmacht geen sprake kunnen zijn.
Wat nu met “overmacht” in deze coronatijden?
Zoals reeds werd aangehaald zal het steeds aan de rechter toebehoren om te beslissen of er overmacht kan zijn in een bepaalde situatie tijdens deze coronatijden.
Belangrijk is echter dat er vooreerst naar de contracten gekeken wordt om na te gaan of de betrokken partijen in hun algemene voorwaarden regels omtrent deze overmacht situaties hebben opgenomen. Is dit niet het geval, dan zal men de ontstane situatie moeten toetsen aan de hierboven aangehaalde voorwaarden inzake overmacht.
Vooreerst zal moeten nagegaan worden of de uitvoering van het contract totaal “onmogelijk” werd door de coronamaatregelen, of dat er nog enige mogelijkheid is om het uit te voeren! De maatregelen waarbij de overheid het verplicht maakt om bepaalde zaken te sluiten, zal overmacht zijn. Maar wanneer het voor een ondernemer “moeilijker” wordt om zijn activiteiten uit te voeren, dan zal dit wellicht niet als overmacht aanzien worden omdat hij toch nog zijn werkzaamheden kan verder zetten, weliswaar onder moeilijke omstandigheden!
Kortom kunnen we stellen dat corona niet altijd een geldige reden zal zijn om overmacht aan te nemen, om het uitvoeren van contracten uit te stellen of volledig te beëindigen. Naar de toekomst toe zullen rechters zich geval per geval moeten uitspreken over het al dan niet aannemen van overmacht! Wordt dus zeker nog vervolgd!